Kościół katolicki uczy swoich wiernych dziękować Bogu Najwyższemu – naszemu Stwórcy za wszystko.
W 295-tą rocznicę urodzin fundatorki mieliśmy okazję złożyć podziękowania przed tronem Pana Boga za:
- dar życia fundatorki naszego kościoła pw. Matki Boskiej Szkaplerznej
w Lutomiersku Barbary Urszuli księżnej Sanguszko herbu Pogoń Litewska, - hojność księżnej wobec kościoła i parafian,
- dar mszy świętych, nabożeństw i modlitw, które były celebrowane przez okres 232 lat w tym kościele.
Tylko o tych pamięta się w sposób szczególny, co poprzez swoje znakomite i szlachetne czyny wiele dokazali, dla przykładu wymieńmy choćby dwie postacie historyczne Wojciecha Bartosza Głowackiego i Tadeusza Kościuszkę uczestników insurekcji kościuszkowskiej.
Jednakże dzisiaj w zwróćmy swoją uwagę na Barbarę Urszulę księżną Sanguszko herbu Pogoń Litewska.
Przybliżmy postać fundatorki, zwracając uwagę na:
- młodość Barbary Dunin,
- środowisko rodzinne,
- religijność księżnej,
- posiadane poglądy,
- pierwszą ważną decyzję życiową,
- oraz działalność fundacyjną.
O dzieciństwie kasztelanówny radomskiej Barbary Dunin wiemy niewiele, znane są niektóre fakty.
Nasza fundatorka urodziła się 4 lutego 1718 r. jako córka Jakuba Dunina kasztelana radomskiego herbu Łabędź oraz Marianny z Grudzińskich herbu Grzymała.
Warto również przedstawić dziadków przyszłej księżnej. Po mamie byli nimi starosta golubski Mikołaj Grudziński i Lukrecja z książąt Radziwiłłów. Mikołaj Grudziński był wnukiem Stefana Grudzińskiego fundatora kościoła
pw. św. Katarzyny męczennicy w Poddębicach. Sama Marianna był znana
z religijności i aktywności fundacyjnej.
Po ojcu dziadkami byli nimi Świętosław Franciszek Dunin ze Skrzynna oraz Zofia Manowska.
Można zapytać się w jakim celu przedstawiam całą rodzinę. To właśnie rodzina swoim życiem dała dobry przykład i miała znaczący wpływ na naszą Barbarę.
Jednak nad rodziną Duninów zbierają się czarne chmury. Szczęście rodzinne zostaje przerwane, ponieważ najpierw umiera mama młodej kasztelanki
w 1725 r., a w pięć lat później ojciec Jakub Dunin. Osierocona Barbara zostaje pod opieką drugiej żony Jakuba Dunina Heleny
z Potockich herbu Szreniawa, również znanej z pobożności i wspierania finansowego zakonów: Trójcy Przenajświętszej (Trynitarzy) w Krakowie oraz franciszkanów w Nowym Korczynie.
O księżnej powiadano, że była spokojnego charakteru i nienagannych manier względem wszystkich oraz dobrego stosunku do poddanych. Władzę nad nimi rozumiała jako opiekę powierzoną od samego boga.
Należy dodać, iż była świadoma swoich zalet, a wady starała się poprawiać.
Wspomniałem o religijności, zastanówmy się jaka ona była w życiu naszej fundatorki.
Barbara Urszula księżna Sanguszko uczestniczyła w codziennych mszach świętych i nabożeństwach w kaplicach pałacowych w pałacach w Poddębicach i Szymanowie i w różnych kościołach, podróżując po kraju np. do Gdańska, Warszawy oraz Lublina.
Często widziano kasztelanównę radomską przed obrazem matki Boskiej
i innych świętych. Znamienne jest spisane przez nią wyznanie wiary:
„Z pełnym względem Boga uszanowaniem i miłością, tak się przekonując, że nie od losu, jak mniemają dzisiejsze błędne rozumy, ale od Niego jedynie możesz obiecywać szczęście doczesne i wieczne, gdy mu będziesz wierny. Wstając ze snu i kładąc się wzywaj gorąco pomocy Boga, do wszystkich spraw twoich, uciekaj od wolnomyślnych i swawolnych obyczajów osób.”
Po takim wyznaniu wiary, zdajemy sobie sprawę, jak bardzo była blisko Pana Boga.
Wiemy dobrze , że najbliżej jest do Stwórcy i jego Syna podczas Eucharystii. Komunia święta była ważnym elementem życia duchowego dla naszej Marszałkowej Wielkiej Litewskiej.
Nie mniej ważnym było pielgrzymowanie Barbary do Czarnej Madonny Jasnogórskiej i Matki Boskiej Śnieżnej w Berdyczowie na terenie dzisiejszej Ukrainy oraz do miejsc kultu świętych m. in. Andrzeja Boboli (1591 - 1657) szlachcica herbu Leliwa obecnego świętego.
Dotychczas dowiedzieliśmy się o solidnych podstawach wiary wyniesionych z rodzinnego domu, o rodzinie i jej środowisku.
Zastanówmy się jak to bogactwo kultury i życia przekładało się na posiadane poglądy. Ze względu na ograniczony czas zaprezentuję dwa wybrane poglądy.
Pierwszy poświęcony został wierze, cyt.:
„Bóg będąc jednowładnym Panem wszystkich, przez niewysławioną dobroć i mądre rozporządzenie zostawił wolną każdemu wolę, a to uczynił nie chcąc niewoli serca naszego i dając nam pole do zasługi.”
Z drugiego dowiemy się o wychowaniu syna do miłości ojczyzny, cyt.:
„Pamiętaj, mój synu, że nad ordery i wszelkie zaszczyty najszczęśliwszy jest być cnotliwym i w kredycie u narodu obywatelem. Nie daj się uwodzić tym dziecięcym blaskiem, lepiej że cię godnym osądzą tych zaszczytów mienia, choć byś ich nie miał, niżeli żebyś te nieskażone imię w narodzie zmazać miał.”
Jak każdy z nas podejmuje w swoim życiu ważne decyzje, także młoda kasztelanówna Barbara stanęła przed decyzją o zamążpójściu. Decyzja wydawała się niełatwa, ze względu na różnicę wieku. Wybrankiem miał zostać Marszałek Wielki Litewski Paweł Karol książę Sanguszko, który był starszy od niej o 35 lat.
Dlatego też, Nasza Fundatorka udaje się w pielgrzymkę na Jasną Górę, aby tam w kaplicy Czarnej Madonny, modlić się przed cudownym obrazem przez cały miesiąc o pomoc w podjęciu tak ważnej decyzji. Do małżeństwa jednak dochodzi szczęśliwie i 17 kwietnia 1735 r. poślubia Pawła Karola
w kościele ojców Franciszkanów w Warszawie.
Dojrzały mąż otaczał swoją Barbarę wielkim uczuciem, opieką i czułością.
Księżna Barbra deklarowała zaś, wdzięczność Bogu Najwyższemu za takiego męża, który w jej oczach był pełen cnót, pobożny i mądry.
Z tego związku narodziło się dziesięcioro dzieci, do wieku dojrzałego dożyło sześcioro: trzech synów i trzy córki.
Jako ciekawostkę dodam, że w Brazylii żyje Paweł Franciszek Roman książe Sanguszko (ur. 1973), jedyny żyjący męski przedstawiciel rodu.
Małżeństwo książąt Sanguszków wspierało finansowo zakony oraz kościoły artystów malarzy i rzeźbiarzy. Księżna Barbara ufundowało około
10 kościołów oraz cerkiew, wymienię tylko pięć dla przykładu:
- Kościół Matki Boskiej Szkaplerznej w Lutomiersku.
- Kościół Dominikanów w Smolnach,
- Kościół Sióstr Bernardynek w Tarnowie,
- Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Zasławiu,
- Kościół p.w. Św. Anny w Lubartowie,
-
Księżna Barbara przewodziła „trójcy warszawskiej”, składającej się
z Granowskiej – wojewodziny rawskiej, Lanckorońskiej – kasztelanowej połanieckiej oraz Bielińskiej – pisarzowej koronnej. Panie zajmowały się udzielaniem pomocy biednym i chorym.Marszałkowa Wielka Litewska Barbara Urszula księżna Sanguszko udzielała wsparcia finansowego także szpitalom i przytułkom dla biednych dziewcząt, przeznaczając na ten cel 300 tysięcy złotych.
Warto dodać, że małżeństwo książąt Sanguszków założyło również hutę szkła w Cudnowie.
Na każdego przychodzi jego kres życia, Barbara Urszula księżna Sanguszko umarła w 1791 r. w wieku 73 lat. Zaraz po śmierci rodzina i przyjaciele domu zamówili 76 mszy św. za jej duszę.
Po wielu latach również i my wdzięczni parafianie ufundowaliśmy mszę świętą w intencji naszej fundatorki.
Drogi księże proboszczu, drodzy parafianie i mili goście!
Moje słowo o naszej fundatorce pragnąłbym uwieńczyć hymnem pochwalnym na cześć Barbary Urszuli i Pawła Karola książąt Sanguszków.
Hymn pochwalny na cześć książąt
Barbary Urszuli i Pawła Karola Sanguszków
Autor: Tomasz Bobrowski
Data powstania 4 stycznia 2013 r.
Łabędzia Pani, co w Pogoni
Jaśnie Miłościwego Księcia
znalazłaś swój dom.
Sercem swym tchnięta
Serdecznymi uczuciami
Darzyłaś lubego
Pawła Karola
Księcia Lubartowicza Sanguszkę.
Małżonek był to godny,
dla swej żony
dobry i wyrozumiały.
Buławę Marszałek dzierżył
chędogo i sprawiedliwie.
Książę – rycerz co afektem
Zdobył swą Barbarę.
Barbaro Urszulo
Duninowa pani, co miłością
Bożą objęta,
znalazłaś dobrą sławę,
którą zowią nieśmiertelną.
W Berdyczowie tyś Pani uklękła,
By o liczne łaski prosić
Matkę Bożą Śnieżną.
Herbowa Pani swego miana godna,
Często tyś Kasztelanówno radomska
Wylatywałaś serdecznymi
Afektami ku niebu.
A niebo dary ci słało.
Z ukontentowaniem
Karty polskich dziejów
piszą o waszych
Fundacjach kościelnych.
Wspominają twoje
dobre serce z małżonkiem
dla powstania parafii
pod wezwaniem
Matki Boskiej Szkaplerznej
w Lutomiersku.
Sława Wam, Sława! Książęta Sanguszkowie